v Vergisel Yükümlülükler ve Muhasebe Kayıtları 
 
Bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve ortaklardan alacaklar tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini düzeltmek için beyanda bulunan mükellefler, beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında vergi hesaplayacak ve hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi içinde ödeyeceklerdir. Bu süre içerisinde ödenmeyen bu vergiler 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre gecikme zammıyla birlikte takip edilecektir.  
Söz konusu tutarların beyanı üzerine, defter kayıtlarının düzeltilmesi gerekeceği tabiidir.
 
Örnek (A) A.Ş.’nin 31/12/2015 tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 300.000 TL görülmekle birlikte fiilen kasada bulunmayan tutar 290.000 TL’dir. Şirketin dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 29/9/2016 tarihi itibarıyla kasa hesabının mevcudu 400.000 TL olarak görülmektedir. 
Anılan mükellef, her ne kadar beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 400.000 TL olsa da, 31/12/2015 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu içinde fiilen kasada bulunmayan tutarları esas alacak, bu tutarın 290.000 TL olması nedeniyle, bu tutarı beyan edecek ve beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresi sonuna (30/11/2016 tarihine) kadar ödeyecektir. 
Bu çerçevede; 
Beyan tutarı : .............................................290.000 TL 
Hesaplanan vergi: .................... (290.000 x %3=) 8.700 TL 
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır. 
                        -                    Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa
hesabından düşülmesi: 
 
 
___________________________ 29/9/2016 __________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.               290.000 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                                        100 KASA                          290.000 TL 
______________________________ / _______________________________ 
 
 
- Verginin hesaplanması: 
 
__________________________ 29/9/2016 __________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.                      8.700 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                         360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 8.700 TL 
_____________________________ / ________________________________
 
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:  ___________________________ 29/9/2016 __________________________ 

• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN                            298.700 TL  GİDERLER 
• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 298.700 TL  GİDERLER ALACAKLI HESABI 

_____________________________ / ________________________________ 
 
Örnek  (K) A.Ş.’nin, 31/12/2015 tarihi itibarıyla düzenlediği bilançosunda kasa hesabında 400.000 TL görülmekte olup dönem içindeki faaliyetleri sonucunda, beyan tarihi olan 21/9/2016 tarihi itibarıyla kasa mevcudu 220.000 TL’dir. 
Anılan mükellef, her ne kadar, 31/12/2015 tarihli bilançosunu baz almak suretiyle bu tarih itibarıyla var olan kasa mevcudu 400.000 TL olsa da beyan tarihi itibarıyla kasa mevcudu 220.000 TL olduğundan, fiilen kasada bulunmayan kısım esas alınmak suretiyle en fazla bu tutar (220.000 TL) kadar beyanda bulunabilecektir. 

Bu tutarın 200.000 TL'lik kısmının kasada fiilen bulunmadığı varsayıldığında beyan edilecek tutar ve üzerinden hesaplanacak vergi aşağıdaki gibi olacaktır.  Beyan tutarı : .................................. 200.000 TL 
Hesaplanan vergi : (200.000 x %3=)........... 6.000 TL 
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları da aşağıdaki şekilde olacaktır. 
-                    Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudunun, kasa
hesabından düşülmesi: 


___________________________21/9/2016 __________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.                       200.000 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                                            100 KASA                               200.000 TL 
_____________________________ / ________________________________ 
- Verginin hesaplanması: 
___________________________21/9/2016 __________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.                         6.000 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                             360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 6.000 TL 
_____________________________ / ________________________________







- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan kasa mevcudundan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı: 
___________________________ 21/9/2016 __________________________ 

• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN                          206.000 TL  GİDERLER 
• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN              206.000 TL  GİDERLER ALACAKLI HESABI 

_____________________________ / ________________________________ 
 
Örnek  (C) A.Ş.’nin, 31/12/2015 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları, bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibi olup, beyan tarihi olan 13/10/2016 tarihi itibarıyla bu tutarların değişmediği varsayılmıştır. Ayrıca, mükellef kurumun ortaklardan alacaklar hesabında izlenmesi gerekirken “126. Diğer Çeşitli Alacaklar” hesabında izlediği 100.000 TL bulunmaktadır. 

• 126. Diğer Çeşitli Alacaklar hesabı ............. 100.000 TL 
• 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............... 200.000 TL 
• 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............... 150.000 TL 
• 331. Ortaklara Borçlar hesabı ....................(170.000) TL 
• 431. Ortaklara Borçlar hesabı ................... (120.000) TL 

Bu çerçevede; 
Beyan tutarı :[100.000+(200.000+150.000)-(170.000+120.000) =] 160.000 TL 
Hesaplanan vergi: .......................................................... (160.000 x %3=) 4.800 TL  olacaktır. 
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen bu tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir. 
Beyanla ilgili muhasebe kayıtları aşağıdaki şekilde olacaktır. 

• Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların düşülmesi: 

 

___________________________ 13/10/2016 __________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.                            160.000 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                                    126 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR     100.000 TL                                       131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR   30.000 TL 
                                       231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 30.000 TL 
____________________________ / ________________________________
- Verginin hesaplanması: 
___________________________ 13/10/2016__________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.                               4.800 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                                   360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 4.800 TL 
_____________________________ / ________________________________ 
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacaklardan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:  ___________________________ 13/10/2016__________________________ 

• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN                               164.800 TL  GİDERLER 
• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN 164.800 TL 

GİDERLER ALACAKLI HESABI  
_____________________________ / ________________________________ 

Bu madde kapsamında beyan edilen kasa mevcutları ve ortaklardan net alacak tutarları ile bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerin, dileyen mükelleflerce “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde herhangi geçici bir hesapta izlenmesi mümkündür. Söz konusu geçici hesapta izlenen tutarın herhangi bir şekilde kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağı tabiidir. 
 
Örnek  (Y) Limited Şirketinin, 31/12/2015 tarihli bilançosunda ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları bilanço hesapları itibarıyla aşağıdaki gibidir. 

• 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............................ 400.000 TL 
• 431. Ortaklara Borçlar hesabı .................................(160.000) TL 

Beyan tarihi itibarıyla ise ortaklardan alacak ve ortaklara borç tutarları şu şekildedir. 

• 131. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............................. 100.000 TL 
• 231. Ortaklardan Alacaklar hesabı ............................ 360.000 TL 
• 331. Ortaklara Borçlar hesabı .................................(200.000) TL  Bu çerçevede, beyan tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı; 

[(100.000 + 360.000) - (200.000) =] 260.000 TL olsa da  31/12/2015 tarihi itibarıyla ortaklardan (net) alacak tutarı;  (400.000 - 160.000 =) 240.000 TL’dir. 

Buna göre;

Beyan tutarı : ................. (400.000 - 160.000 = ) 240.000 TL  Hesaplanan vergi: ........................ (240.000 x %3 = ) 7.200 TL  olacaktır.  
Anılan mükellef, söz konusu tutarı beyan etmesi hâlinde beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan vergiyi beyanname verme süresinde ödeyecektir. 
Öte yandan, (Y) Limited Şirketinin 31/12/2015 tarihli bilançosundaki "231. Ortaklardan Alacaklar" hesabında görülen tutarın 100.000 TL’lik kısmı dönemsellik ilkesi uyarınca "131. Ortaklardan Alacaklar" hesabına aktarılmıştır. 
Mükellef, bu beyanıyla ilgili muhasebe kayıtlarını yaparken düzeltmeden kaynaklanan işlemler nedeniyle “689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar” hesabı yerine bilançonun aktifinde bir geçici hesap (296 GEÇİCİ HESAP)  oluşturma tercihinde bulunmuştur. 
-            Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacakların
düşülmesi: 
 
_____________________________ / ________________________________ 
296 GEÇİCİ HESAP                                                              240.000 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md. uyarınca düzeltme hesabı) 
                                  131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR       100.000 TL 
                                  231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR       140.000 TL  _____________________________ / ________________________________  - Verginin hesaplanması: 
_____________________________ / ________________________________ 
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR                          . 7.200 TL 
(6736 sayılı Kanun 6/3 md.) 
(Kanunen Kabul Edilmeyen Gider) 
                               360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 7.200 TL 
_____________________________ / ________________________________ 
- Bilançoda görülmekle birlikte işletmede bulunmayan ortaklardan alacaklardan kaynaklanan giderlerin nazım hesaplara (kanunen kabul edilmeyen gider olarak) kaydı:  _____________________________ / ________________________________ 

• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN                                    7.200 TL 

GİDERLER 

• KANUNEN KABUL EDİLMEYEN           7.200 TL 

GİDERLER ALACAKLI HESABI 
_____________________________ / ________________________________ 

Öte yandan, mükelleflerce kâr dağıtımı yapılması hâlinde, ticari bilanço açısından dağıtılabilir ticari kar tutarı, 6736 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında beyan edilen ve "689. Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar" hesabıaltında muhasebeleştirilen tutarlar dikkate alınmaksızın tespit olunacaktır.  

 Kayıtlarda yer almayan emtianın kayda alınması  
----------------------------- / ---------------------------------------------- 153-TİCARİ  MALLAR                        XXX
191-İNDİRİLECEK KDV                       XX 
                     525-KAYDA ALINAN EMTİA KARŞ.         XXX
                           (6736 S.K6 MD.     )
                     360-ÖDENECEK VERGİ VE FOLAR              XX
                          (Sorumlu Sıfatı ile ödenecek KDV)
---------------------------- / -------------------------------------------------

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise beyan ettikleri emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydedeceklerdir.
 
 
Beyan Edilen Kıymetlerin Ba Formu Karşısındaki Durumu 

6736 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrası kapsamında beyan edilen kıymetler rayiç bedelleriyle, Ba formu vermek zorunda olan mükellefler tarafından söz konusu form ile bildirilmek zorundadır. 
 
Söz konusu bildirim işlemi, Ba formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Satıcılar (6736 sayılı Kanun Madde 6/1)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (3333 333 333) yazılmak suretiyle yapılacaktır.
 
 Kayıtlarda yer almayan makine -teçhizat ve demirbaşların kayda alınması
 
----------------------------  /-------------------------------------------------
253-255 TESİSİ MAKİNE  CİHAZLAR –D.BAŞ                      XXX
689-DİĞER  OLAĞANÜSTÜ GİD.VE ZARAR.                          XX
               526-D.BAŞ-MAKİNE VE TEÇHİZAT ÖZ.KARŞ                       XXX
                           (6736 S.K 6. MD.)
             360-ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                                            XX
                                       (Sorumlu Sıfatı ile ödenecek KDV)
------------------------------- /  ------------------------------------------------------------------
 ------------------------------- /  ---------------------------------------------------
689 -   DİĞER  OLAĞANÜSTÜ GİD.VE ZARAR.     XXXXX
                     600- YURT İÇİ SATIŞLAR (6736 S.K.6.MAD )        XXXXX
                     391-HESAPLANAN KDV                                             XXXX
--------------------------- /   -----------------------------------------------------------
Düzenlenecek faturalarda alıcıya ilişkin bilgiler yerine, "6736 sayılı  kanunun 6.Maddesi uyarınca düzenlenmiştir.” ibaresi yazılacaktır.

Bu kayıtta yer alan 689 numaralı hesap yerine gerçek duruma uygun olması hâlinde diğer hesaplardan; kasa, bankalar, alınan çekler, alıcılar veya alacak senetleri hesaplarından biri kullanılabilecektir.